Pokrótce omówię kilka czytników e-booków dla systemu Windows. Postaram się wskazać ich najważniejsze zalety i wady. Przede wszystkim jednak zwrócę uwagę na ich dostępność dla osób niepełnosprawnych oraz sprawdzę, jak radzą sobie z książkami w formacie EPUB 2 i EPUB 3.
Czytnik EPUB w Microsoft Edge
“Aktualizacja dla twórców” Windows 10 wzbogaciła systemową przeglądarkę Microsoft Edge o możliwość odczytu e-booków w formacie EPUB.
Po wczytaniu książki (poprzez kontekstowe otwarcie jej przy użyciu Microsoft Edge – z poziomu samego programu nie jest to łatwe), wygląd przeglądarki jest uzupełniony o kilka dodatkowych elementów ułatwiających przeglądanie/odsłuchiwanie książki:
- przycisk “spis treści” – daje dostęp do spisu treści, jeśli książka go posiada; skrót klawiszowy: control+shift+c.
- przycisk “zakładki” – służy do przemieszczania się do wybranej zakładki; skrót klawiszowy: control+b.
- przycisk “dodaj/usuń zakładkę”; skrót klawiszowy: control+shift+d.
- przycisk “czytaj na głos” – powoduje rozpoczęcie odczytywania głosem syntetycznym i wyświetlenie panelu sterującego odtwarzaniem.
- przycisk “opcje” – wyświetla dodatkowe okno, w którym możemy zmienić wielkość/rodzaj czcionki, tło strony i odstępy między wyrazami.
W trakcie odczytywania na głos podświetlany jest bieżący wiersz tekstu oraz wyróżniany jest aktualnie wypowiadany wyraz.
Obsługa z klawiatury pozostawia wiele do życzenia. Microsoft Edge nie posiada już typowego menu, dlatego czasami trzeba troszkę ponaciskać klawisz “tab” za nim dojdziemy do odpowiedniego przycisku opcji. Wykonanie komendy “control+shift+c”, która ukrywa/wyświetla spis treści nie zawsze przenosi fokus tam gdzie trzeba – musimy wtedy stosować różne dziwne sztuczki.
Niestety w trakcie testów okazało się, że ten czytnik nie potrafi interpretować treści matematycznych zapisanych w standardzie formatu EPUB 3. Mam nadzieję, że w następnych wersjach się to zmieni, a wtedy będziemy mieli wbudowane w system Windows naprawdę bardzo dobre narzędzie dla każdego czytelnika.
Adobe Digital Editions
To ważny czytnik e-booków dla Windows dostępny już od kilku lat. W przeciwieństwie do Microsoft Edge jego wygląd przypomina klasyczną aplikacje systemu Windows, z menu na górze.
Digital Editions to bardzo porządna aplikacja. W przeciwieństwie do Edge prawidłowo wyświetla treści matematyczne zawarte w EPUB-ie 3, posiada wszystkie niezbędne funkcje potrzebne w czytniku książek: spis treści, wyszukiwanie, zakładki itd.
Obsługa z programem odczytu ekranu nie jest najprostsza, jednak książki w formacie EPUB 3 są znacznie łatwiejsze do czytania dla osób używających programów odczytu ekranu w porównaniu do EPUB 2. Odczyt ułatwia możliwość przeglądania dokumentu za pomocą wirtualnego widoku, podobnie jak to ma miejsce w przypadku plików PDF.
Czytnik nie daje zbyt wielu możliwości osobom z dysleksją i wadami wzroku. Możemy tylko zmienić rozmiar czcionki oraz zmieniać wyświetlanie tekstu na ekranie w postaci jednej lub dwóch stron ustawionych obok siebie. Program nie posiada narzędzia do odczytywania tekstu na głos za pomocą mowy syntetycznej.
Dolphin EasyReader
W przeciwieństwie do poprzednich programów Easy Reader nie jest darmowy i kosztuje w Polsce ok. 270 zł. Producent programu, Firma Dolphin Computer Access, specjalizuje się w tworzeniu oprogramowania dla osób niepełnosprawnych (takiego jak programy odczytu ekranu czy programy powiększające). Program Dolphin EasyReader jest dedykowany dla osób niewidomych i słabowidzących a także dla osób z dysleksją.
Program ma sporo możliwości dostosowania sposobu odczytu książki, poczynając od tak oczywistych jak zmiana rozmiaru i rodzaju czcionki czy zmiana odstępu między liniami, po bardziej zaawansowane. Możemy ustawić odrębny kolor dla tła i znaków, odstęp między literami i wierszami, marginesy boczne i zmieniać czcionkę matematyczną. Dostępne są także wbudowane schematy kolorystyczne, w tym schemat kontrastowy przygotowany dla osób słabowidzących.
Easy Reader ma wbudowaną funkcję zamiany tekstu matematycznego na opis słowny. Oznacza to, że możemy odczytywać teksty matematyczne wraz z wzorami za pomocą mowy syntetycznej, o ile formuły matematyczne zostały zapisane zgodnie ze standardem EPUB 3, czyli przy użyciu znaczników MathML. Program może przekształcać tekst matematyczny na kilka języków choć w bieżącej wersji niestety zabrakło języka polskiego.
Podobnie jak Microsoft Edge, program potrafi synchronizować tekst odczytywany głosem i wyróżniany na ekranie. Możliwa jest także konfiguracja sposobu pokazywania wyróżnionego fragmentu: na górze ekranu, na dole ekranu (w tych przypadkach treść jest przewijana) albo klasycznie, wyróżnienie jest przesuwane po tekście w trakcie jego odczytywania na głos. Możemy także ustawić program w taki sposób, że na ekranie będzie widoczne tylko odczytywane zdanie.
W ustawieniach audio możemy wyłączyć odczytywanie na głos tzw. “treści dodatkowych”. Pod tym pojęciem autorzy programu rozumieją m.in. numery stron, treści przypisów i notatki wydawcy książki. Możemy też poprawić wymowę syntezatora dzięki słownikom. W trakcie przeprowadzanych testów okazało się, że opcja ta jest bardzo ważna, gdyż program nie potrafił zinterpretować łącznika nierozdzielającego i odczytywał go po każdej sylabie (wynikało to ze sposobu przygotowania testowanej książki) przez co nic nie dało się zrozumieć. Wydaje się, że jest to błąd, który autorzy programu powinni koniecznie poprawić w następnych wersjach.
Zrzut ekranu: Dolphin EasyReader – biblioteka książek
Zrzut ekranu: Dolphin EasyReader – ekran ustawień
Zrzut ekranu: Dolphin EasyReader – ustawienia audio
Czytnik Qread
O tym czytniku można przeczytać na naszych stronach w tym artykule.
Program ten jest bardzo przyjazny dla osób używających programów odczytu ekranu, jednak dla osób widzących już tak bardzo przyjazny nie jest, ponieważ ma bardzo ograniczone możliwości dostosowania widoku odczytywanego dokumentu. Przykładowo, nie możemy zmusić programu do zmiany bocznych marginesów albo do ułożenia dwóch stron obok siebie, (przez co czytanie na ekranie dużym panoramicznym jest bardzo uciążliwe). Nie możemy także zmienić rozmiaru i rodzaju czcionki. Program nie potrafi interpretować treści matematycznych zawartych w EPUB 3.
Azardi
Ta aplikacja na początku wydawała mi się najmniej atrakcyjna dla osób niepełnosprawnych z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego , że słabo współpracuje z programami odczytu ekranu, po drugie nie ma żadnego wsparcia dla osób z dysleksją. Ponadto w trakcie testów ujawniły się, problemy z nawigacją przy użyciu ScreenReader-a po jednej z książek zawierających MathML.
Azardi dysponuje podstawowymi opcjami kształtującymi wygląd książki w czasie czytania: rozmiar czcionki, odstępy między liniami, przenoszenie wyrazów, wyrównywanie tekstu, a także możliwość wyświetlenia tekstu w kilku kolumnach. Azardi zapamiętuje miejsce odczytu każdej książki, pozwala także przeszukiwać zawartość kilku książek. Prawidłowo wyświetla zapis matematyczny zakodowany w MathML.
Azardi można używać z programem odczytu ekranu NVDA, ale żeby to w ogóle było możliwe trzeba znaleźć w internecie odpowiednią wtyczkę i wykonać jeszcze kilka dodatkowych czynności. Azardi korzysta z silnika przeglądarki Firefox i dlatego gdy już uda się nam otworzyć książkę, to do pewnego stopnia czytamy ją tak samo jak stronę internetową. Nie udało mi się zmusić do współpracy programu odczytu ekranu Jaws i Azardi.
Dostępne są także inne niż omówione tutaj, aplikacje dla Windows, które służą do czytania książek w formacie EPUB. Starałem się przedstawić te najważniejsze, aby ułatwić wybór programu pod kątem jego użyteczności do indywidualnych potrzeb osób niepełnosprawnych. Osoby mające własne doświadczenia lub chcące skomentować bądź uzupełnić przedstawione informacje zachęcam do komentowania na naszym profilu na facebook-u.