Wszystkie podmioty publiczne, w tym Uniwersytet Warszawski, zobowiązane są do zapewnienia dostępności cyfrowej swoich stron internetowych. Wynika to z Ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych.
Dostępność cyfrowa oznacza wypełnienie wszystkich kryteriów sukcesu określonych w dokumencie WCAG2.1 na poziomie AA (Art. 5 Ustawy), podzielonych wg czterech podstawowych zasad WCAG:
- Postrzegalność – wszystkie elementy na stronie muszą być pokazane użytkownikom w sposób umożliwiający ich odbiór za pomocą zmysłu słuchu, wzroku lub dotyku;.
- Funkcjonalność – udostępnione funkcjonalności muszą być możliwe do użycia i wykorzystania.
- Zrozumiałość – właściwości strony, tj. interfejs, nawigacja, przyciski i inne elementy informujące lub wymagające akcji użytkownika muszą być zrozumiałe.
- Kompatybilność – treści i materiały mają być opublikowane we właściwy, rzetelny sposób, co w szczególności dotyczy stosowania się do właściwych standardów technicznych.
Stan dostępności cyfrowej strony internetowej lub aplikacji mobilnej musi zostać zbadany poprzez wykonanie audytu dostępności oraz opisany w deklaracji dostępności. Zasady wdrażania ustawy na UW określa Zarządzenie nr 204 Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z dnia 31 sierpnia 2020 r. w sprawie zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami na Uniwersytecie Warszawskim. Jednostką wskazaną do wspomagania jednostek organizacyjnych Uniwersytetu Warszawskiego w działaniach związanych z zapewnieniem dostępności cyfrowej prowadzonych stron internetowych i aplikacji mobilnych jest Biuro ds. Osób z Niepełnosprawnościami.
Strony internetowe dostępne cyfrowo, a więc zgodne z WCAG 2.1, nie wymagają stosowania żadnych dodatkowych rozwiązań. Ideą dostępności jest uniwersalna konstrukcja treści internetowych, która umożliwia jej prezentowanie za pomocą najrozmaitszych programów odczytujących, na różnej wielkości ekranach, a także przy użyciu oprogramowania wspomagającego stosowanego przez osoby z niepełnosprawnościami.
Strony internetowe, które spełniają warunki dostępności cyfrowej, można wyposażyć w dodatkowe narzędzia wspomagające dostosowywanie parametrów wyglądu do indywidualnych potrzeb, w postaci przycisków zmiany wielkości czcionki czy zmiany układu kolorystycznego lub dedykowanych widżetów umożliwiających indywidualizację wielu elementów strony.
Wszelkie dodatki sterujące dostosowywaniem wyglądu elementów strony mogą być stosowane jedynie pod warunkiem zapewnienia dostępności cyfrowej strony określonej w zasadach WCAG 2.1.
Zastosowane dodatki muszą spełniać zasady dostępności, w szczególności:
- dostęp do narzędzia musi być osiągalny poprzez fokus klawiatury,
- narzędzie nie może stanowić pułapki fokusa, tzn. musi umożliwiać powrót do elementów sterujących strony,
- wersja językowa dodatku musi być zgodna z podstawowym językiem strony,
- przycisk dostępu do narzędzia musi być łatwy do zauważenia (najlepiej obszar lewego, górnego rogu), ale nie powinien przesłaniać innych elementów strony,
- możliwe jest zastosowanie skrótu klawiaturowego wywołującego menu dodatku, ale nie może on wchodzić w kolizję z typowymi skrótami klawiaturowymi przeglądarki ani programów wspomagających. Informacja o zastosowanym skrócie musi być opisana w deklaracji dostępności strony internetowej.
Porównanie cech dodatków dostępności i ich implementacji na wybranych stronach
| Cecha | WCAG 2.1 AA | UserWay www.pedagog.uw.edu.pl |
One Click Accessibility hoffmanowa.pl |
|---|---|---|---|
| Położenie ikony wywołującej menu dodatku | n/d | Prawy górny róg – niepoprawne, ale możliwa zmiana położenia w ustawieniach dodatku | Lewy górny róg – poprawne |
| Dostęp fokusa klawiatury | Obowiązkowy | Nie (dostęp do menu narzędzia tylko poprzez kliknięcie myszą lub skrót Ctrl+U) | Nie (dostęp do menu narzędzia tylko poprzez kliknięcie myszą) |
| Na początku strony znajduje się link skoku do treści | Obowiązkowy | Tak, ale w języku angielskim | Tak, ale w języku angielskim |
| Umożliwia zmianę rozmiaru czcionki | Obowiązkowo dla narzędzi wbudowanych w przeglądarkę: Ctrl i +/- klaw. num lub Ctrl i rolka myszy |
Tak, poprzez wybór jednej z czterech wielkości | Tak, poprzez przyciski + / – |
| Umożliwia zmianę wersji kolorystycznej | Pośrednio obowiązkowo – wymóg oddzielenia semantyki od wyglądu umożliwia samodzielne modyfikowanie zestawień kolorystycznych przez wymuszenie parametrów w ustawieniach przeglądarki, lub zastosowanie programów wspomagających | Tak, poprzez wybór jednej z czterech ustawień, ale najważniejszy tryb wysokiego kontrastu nie działa – pozostałe tryby są mało przydatne | Tak, poprzez wybór jednego z trzech ustawień. Najbardziej przydatne to wysoki kontrast i negatyw (który de facto jest inną wersją wysokiego kontrastu). |
| Umożliwia podkreślanie linków | Obowiązkowo – wszystkie odnośniki muszą być wyróżnione dwoma cechami wyglądu, w tym jedną cechą niepolegającą na kolorze | Tak, ale domyślnie linki nie są wyróżnione. Zastosowane wyróżnienie jest bardzo intensywne. | Tak, ale domyślnie linki nie są wyróżnione. Zastosowane wyróżnienie dodaje jedynie podkreślenie. |
| Widoczność fokusa klawiatury | Obowiązkowo – fokus klawiatury musi być widoczny | Nie, strona ukrywa położenie fokusa klawiatury | Nie, strona ukrywa położenie fokusa klawiatury |
| Zatrzymywanie pokazu slajdów | Obowiązkowo – slajder musi posiadać mechanizm wstrzymywania/zmiany slajdów | Tak, możliwe zatrzymanie i wznowienie pokazu slajdów, ale brak możliwości samodzielnej zmiany slajdów | Nie |
| Zmiana interlinii tekstu | Obowiązek zapewnienia czytelnej prezentacji wizualnej, (interlinia 1,15-1,5, kontrast 4,5:1, czcionka bezszeryfowa, treść podzielona na akapity, posiada jeden nagłówek H1 oraz dowolną ilość hierarchicznie ustawionych nagłówków niższych poziomów) | Tak, wybór jednego z trzech ustawień 1.5, 1.75, 2 | Nie |
Podsumowanie
Podstawową troską twórców stron internetowych musi być dbanie o ich dostępność cyfrową poprzez zapewnienie zgodności z kryteriami sukcesu określonymi w dokumencie WCAG 2.1, co najmniej na poziomie AA.
W drugiej kolejności można rozważyć wyposażenie strony w dodatek umożliwiający łatwe dostosowanie parametrów wyglądu, z czego najistotniejszymi parametrami są: łatwa modyfikacja wielkości czcionki oraz zmiana schematu kolorystycznego, na tzw. wysoki kontrast. Pozostałe cechy wyglądu muszą być zgodne z WCAG 2.1, a ich modyfikowanie przy użyciu dodatku jest mało przydatne.
Z porównania dwóch dodatków UserWay oraz One Click Accessibility większą funkcjonalność wykazuje dodatek One Click Accessibility. Zawiera jedynie przydatne funkcje, które są prawidłowo realizowane. Przy jego wdrażaniu należy jednak uważać na usuwanie przez ten dodatek atrybutu „target” w linkach. W sytuacji, w której, twórca strony wprowadził to wymuszenie otwarcia odnośnika w nowym oknie oraz, zgodnie z WCAG poinformował o tym stosownym komunikatem, usunięcie atrybutu wprowadzi nieoczekiwaną zmianę stanowiącą błąd dostępności.
Zastosowanie dodatku dostępności na stronie może stanowić pewne ułatwienie dla części odbiorców z niepełnosprawnościami, głównie osób słabowidzących, ale nie można go traktować jako uniwersalnego rozwiązania dla osób z niepełnosprawnościami. Taką rolę może pełnić jedynie zapewnienie zgodności z zasadami WCAG2.1 na poziomie co najmniej AA.